‏مزیت‌های استفاده از نوشیدنی‌های ورزشی به جای مایعات دیگر

مزیت‌های مصرف یک نوشیدنی ورزشی به جای آب و ‏به منظور حفظ تعادل مایعات بدن و عملکرد ورزشی؛ به چهار فاکتور زیر استوار است:

‏۱ -کمیت مایع مصرف شده

۲ -مدت زمانی که لازم است تا مایع از معده تخلیه شود،(سرعت تخلیه معده)

۳ -مدت زمانی که لازم است،تا مایع توسط روده کوچک جذب شود،(سرعت جذب روده ای)

۴ ‏- و ‏این که آیا نوشیدنی مصرفی، کربوهیدرات‌های اگز وژنز را برای کمک به استفاده سوبسترایی،فراهم می‌آورد.

‏همان طوری که قبلا اشاره شد،ورزشکاران مایعات را به میزان برابر با مایع دفع شده و از دست رفته نمی‌نوشند، در نتیجه همین مساله،در ادامه منجر به کم آبی اختیاری و خود خواسته در آنان می‌شود. بنابراین یکی از اهداف عمده سازندگان نوشیدنی‌های ورزشی این است که نوشیدنی مخصوصی تولید نمایند که برای نوشیدن فوق العاده دلپذیر و ‏مطبوع بوده و ‏برای افزایش حجم نیز مناسب باشد،به طوری که ورزشکاران به صورت داوطلبانه،مشتاق نوشیدن

‏این نوشیدنی گردند. به هر حال، توجه به این نکته مهم است که ویژگی‌های یک نوشیدنی،مثل دما،مزه،بو،ظاهر و احساس دهانی از آن، همه و همه در دلپذیری یک نوشیدنی ورزشی دخیل اند و همین عوامل هستند که باعث می‌شوند تا یک ورزشکار به صورت عمدی میل به نوشیدنی، نوشیدنی خاصی نماید.

نوشیدنی ورزشی و عملکرد استقامتی

‏محققان اثرات مصرف نوشیدنی‌های ورزشی را بر عملکرد ورزشی، از طریق شیوه‌های مختلف فعالیت بدنی در شدت‌ها و مدت‌های مختلف مطالعه کرده اند. به هر حال، یکی از موضوعات خیلی مهم در طول فعالیت بدنی طولانی مدت، حفظ بهینه تعادل مایعات بدن است. چون کم آبی منجر به فشار قلبی عروقی و ایجاد اختلال در تنظیم دمای بدن می‌شود،که این موارد خطرناک بوده و مانع از عملکرد مناسب می‌شود. به همین دلیل مطالعات علمی‌که درباره مصرف نوشیدنی‌های ورزشی انجام شده اند، بیشتر در طول فعالیت‌های بدنی نسبتا طولانی مدت بوده اند.

‏متأسفانه در روند تحقیقات گذشته، بدون وجود هیچ متدولوژی استانداردی، تغییرات زیادی به چشم می‌خورد که اینها می‌توانند در به دست آوردن نتایج متفاوت، دخیل باشند. یک مثال بسیار واضح، این است که گاهی از یک پروتکل ناشتایی ۱۰‏ ساعته استفاده شده است و گاهی نیز از یک رژیم کنترل شده برای اطمینان ازکافی بودن گلیکوژن استفاده شده است. همچنین تعداد زیادی از مطالعات از ساختارهایی از نوشیدنی‌های ورزشی استفاده کرده اندکه در بازار به راحتی قابل دستیابی نیستند و یا برخی ازمطالعات از ذکر نام تجاری محصول استفاده شده برای پژوهش غافل شده اند.

‏در مورد اثرات انواع مختلف مکمل‌ها و مواد نیروافرای موجود در انواع نوشابه‌ها تحقیقات زیادی انجام شده است، ولی با این وجود توافق نظر چندان زیادی در این زمینه وجود ندارد. ولی در طول فعالیت بدنی طولانی مدت نوشیدن مایعات به منظور جایگزینی آب و الکترولیت‌های از دست رفته از طریق عرق ریزی لازم است، چون از طریق عرق ریزی آب بیشتری نسبت به سدیم از دست می‌رود، و غلظت سدیم پلاسما و اسمو لالیته بالا رفته، در نتیجه ضمن کاهش جریان خون به طرف پوست، دفع گرما را دچار اختلال می‌کند. جایگزینی مایعات بدن، همچنین برای پیش گیری از افت عملکرد که ناشی از ‏سطوح پایین تری ازکم آبی ( ۲ ‏درصد از وزن بدن) است، ضروری است. به نظر می‌رسد ورزشکاران شرکت کننده در جلسات تمرینی طولانی مدت، از مصرف نوشیدنی‌های الکترولیتی _کربوهیدراتی سود خواهند برد. چون این نوشیدنی‌ها علی رغم کاهش در ذخایرگلیکوژن عضلانی، با حفظ سطوح عملکرد را بهتر خواهند کرد. اگرچه امروزه شمار زیادی از نوشیدنی‌های در بازار وجود دارد،ولی برتری هیچ یک از این نوشیدنی‌ها،نسبت به مابقی اثبات نشده است و ‏ترکیبات متفاوت نوشیدنی‌ها نسبت به مابقی اثبات نشده است و ترکیبات متفاوت نوشیدنی ه?ی ورزشی نقش مهمی‌در جذب آب و بنابراین وضعیت آبی بدن و عملکرد،به عهده دارد.

‏با مرور مطالعات انجام شده مشخص شد که درباره فواید نوشیدنی‌ها و ‏مکمل‌های ورزشی بر بهبود عملکرد استقامتی نظرات مختلفی وجود دارد؛ برخی فواید ترکیبات گوناگون موجود در نوشابه‌های ورزشی ‏ و ‏مکمل‌ها را در بهبود عملکرد استقامتی گزارش کرده اند و برخی نیز منکر این اثرات شده اند. همچنین در مورد اثرات انواع مختلف مکمل‌ها ومواد نیروافزای موجود در انواع نوشابه‌ها نیز تحقیقات زیادی انجام شده است،ولی با این وجود توافق نظر چندان زیادی در ا ین زمینه وجود ندارد. عوامل زیادی می‌توانند در این زمینه نقش داشته باشد. مثلآ دز ورد نیاز برای ارزیابی هرکدام از مواد مختلف، متفاوت می‌باشد و ‏زمان و ‏مقدار مصرف آنها و ‏همچنین جامعه مورد بررسی نیز حائز اهمیت هستند. از سویی ترکیبات انواع مختلف نوشیدنی‌ها در برخی از مواد مشترک می‌باشد. برخی مواد نیز مختص یک یا چند نوع نوشیدنی خاص هستند. همچنین محتوای نوشیدنی‌های مختلف از لحاظ هرکدام از مواد موجود در آنها یکسان نمی‌باشد. بنابرا ین امکان مقایسه نتایج این تحقیقات، باز هم کمتر می‌شود. بسیاری از تحقیقات انجام گرفته بر روی مکمل‌ها و ‏مواد نیروا فزای نیز بر روی ورزشکاران انجام گرفته اند و از آن نظر قابل تعمیم به غیر ورزشکاران نمی‌باشند. از طرفی بسیاری از تحقیقات انجام شده بر روی نوشیدن‌های ورزشی در دنیا دارای هدف تبلیغاتی بوده اند و یا طرح تحقیقی ضعیفی داشته اند و ‏بنابراین در حال حاضر امکان اظهار نظر دقیق در این زمینه وجود ندارد.

توصیه‌های کلی و عملی برای مصرف مایعات در طول تمرین

محققان عقیده دارند که در سطح سلول هیچ حدی ازکم آبی که اثرات منفی بر فشارگرمایی و قلبی عروقی داشته باشد، قابل تحمل نیست. محققان نشان داده اند که ۲/۳ ‏درصد کم آبی در مقایسه با ۱/۱ درصد کم آبی به یک افزایش معنی داری در ضربان قلب و دمای مرکزی بدن منجر خواهد شد. بنابراین مطالعات از این مفهوم حمایت می‌کند که: هیچ سطحی ازکم آبی سلولی بدون پیامد منفی نیست. علاوه بر این ۱/۲ ‏ درصد اختلاف در میزان کم آبی تقریبا برابر با یک لیتر مایعی است که فواید زیر را در پی دارد: ۰/۳ درجه سانتی گراد کاهش در دما،کاهش ضربان قلب به م?زان ۸ ضربه در دقیقه و ارتقاء برون ده قلبی برابر با یک لیتر در دقیقه در شرایط آزمایشگاهی. ‏بنابراین کم آبی ایجاد شده، ناشی از عرق ریزی باید توسط یک مقدار مساوی ازمایعات جایگزین شود،ولی این کار همیشه عملی نیست. محققان دریافته اند، که در فعالیت بدنی پس از آن که مایعات جایگزین شوند، مصرف می‌شوند،‎۴۰-۶۰ ‎ ‏دقیقه وقت لازم است ،تا این مایعات از معده تخلیه شده و ‏جذب روده ای صورت بگیرد، ‏با ایجاد تغییر در اسمو لالیته پلاسما درکاهش ضربان قلب و دمای مرکزی بدن مؤثر واقع شده، و حجم خون را به حالت اول بازگردا نند.

‏بر اساس این بیانیه،فعالیت‌هایی که کمتر از ۴۰ _ ۶۰ ‏دقیقه به طول می‌انجامند،در طول فعالیت بدنی از مصرف نوشیدنی‌های جایگزین کننده، نفعی نمی‌برند، و ‏هر مایعی که در طول فعالیت بدنی مصرف می‌شود،در بخش معده ای – روده ای باقی می‌ماند، بنابراین درکاهش فشار دمایی و ‏قلبی عروقی کمکی نمی‌کند. از این رو ارزیابی مقدارکم آبی، فقط با اختلاف ایجاد شده در ‏درصد وزن بدن صحیح نیست، همان طوری که شاخص درستی از پرآبی سلولی هم نیست. اغلب،برای ورزشکاران نوشیدن حجم‌های بالایی از مایعات برای تدارک سرعت‌های بالای تخلیه معده و جذب روده ای به منظور پیش گیری از کم آبی سلولی، ممکن نیست، به ویژه در بخش آخر فعالیت بدنی که فرصت کافی جهت جذب و ‏پخش مایعات وجود ندارد، توصیه می‌شود که نوشیدن مایعات را تا حدود ۲ ‏درصد کاهش از وزن بدن، در پایان فعالیت قطع کرد تا در پایان فعالیت بدنی حجم مایعات موجود در احشاء محدود شده باشد.

توصیه می‌شود در طول فعالیت‌های بدنی طولانی مدت مصرف حجم‌های متوسط (۱۵۰ میلی لیتر) تا زیاد (۳۵۰ میلی لیتر) در هر (۱۵ تا ۲۰ دقیقه) ممکن است،اما پیشنهاد کرده است که ورزشکاران ظرفیت‌های خودشان را برای تحمل بالایی از مایعات در شدت‌های مختلف تمرینی در معده خود بشناسید.

دوندگان نسبت به دوچرخه سواران،قادر به تحمل حجم بالایی از مایعات هستند،چون به خاطر اثر حمل کردن وزن مایعات و پیچش‌های ناشی از دویدن،دوندگان درد شکمی‌بیشتری را باید تحمل کنند.بنابراین حجمی‌از مایعات که دوچرخه سواران نسبت به دوندگان می‌نوشند بالاتر است.محققین نشان داده اند که در یک فعالیت ۱۲۰ دقیقه ای، مصرف مقدار زیاد (۳۵۰ میلی لیتر به ازای هر ۷۰ کیلوگرم از وزن بدن) از یک نوشیدنی ورزشی در هر ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در مقایسه با مصرف مقدار کم آن (۱۵۰ میلی لیتر به ازای هر ۷۰ کیلوگرم از وزن)،منجر به ایجاد تفاوت معنی دارد در عملکرد ورزشی نمی‌شود.لازم به ذکر است که مصرف مقدار بالای نوشیدنی‌ها باعث ایجاد درد شکمی‌زیادی در افراد می‌شود.

‏تعداد زیادی از محققین پیشنهاد کرده اندکه دوندگان باید سعی کنند، در هر ساعت بین ۴۰۰‏ تا ۸۰۰‏ ‏میلی لیتر نوشیدنی مصرف کنند. ورزشکارانی که آرام می‌دوند، و این کار خود را در محیط‌های خنک انجام می‌دهند،در کرانه پایینی از ‏این طیف قرار می‌گیرند،ولی ورزشکارانی که درگرما فعالیت می‌کنند،در طیف بالایی قرار می‌گیرند. زمانی که ورزشکاران در فعالیت‌های طولانی مدت و ‏در محیط گرم رقابت می‌کنند،مصرف مایعات تقریبا برابر با مقدار عرق ریزی کاملآ ضروری است، و ‏این مسئله برای افرادی که خیلی مستعدگرمازدگی هستند و یا کسانی که به?سرعت ازکم آبی ناشی ازگرمازدگی متاثر می‌شوند، خیلی مهم است.

منبع: کتاب نوشیدنی‌ها در ورزش